Thài lài tía trị đái buốt, kiết lỵ

June 11, 2016 Kiến Thức Thảo Dược No comments

Khám bệnh Online hoàn toàn miễn phí bởi Lương y Nguyễn Hùng
Bột Tẩy Uế chính hiệu, sản phẩm không thể thiếu của mọi nhà !!!

Thài lài tía này mọc ở các bãi cỏ ven rừng, chân núi đá vôi, nơi có nhiều mùn. Cũng được trồng làm cây cảnh trong chậu, trong vườn phổ biến ở Việt Nam. Ngoài ra còn có ở các nước châu Á khác.

Tiến sĩ Võ Văn Chi, tác giả nhiều cuốn sách về cây thuốc Việt Nam, cho biết thài lài tía còn gọi là trai thài lài, hồng trai. Tên khoa học là Tradescantia zebrine Hort. Ex Loudon, thuộc họ thài lài commelinaceae.

Đây là loài cỏ mập, mọc bò, thân phân nhánh và bén rễ ở các mấu; lá mọc so le, có bẹ, phiến lá hình bầu dục, chóp nhọn, mặt trên màu lục, có sọc ở mép và ở giữa, lằn giữa, mặt dưới đỏ tía, bẹ có lông. Hoa nhỏ, xanh tía hay hồng, từ một đến hai cái ở chót nhánh, hai lá bắc. Cánh hoa dính nhau, sáu nhị bằng nhau. Quả nang nhỏ chứa nhiều hạt, có áo hạt.

Đông y dùng toàn bộ cây làm thuốc. Người ta thu hái quanh năm, dùng tươi hay phơi khô. Cây có vị ngọt, tính mát, có độc, tác dụng thanh nhiệt giải độc, lương huyết, lợi niệu. Dùng trị ho thổ huyết, hầu họng sưng đau, mắt sưng đỏ, lỵ, thủy thủng, bệnh lâm, bạch đới, ung độc, bỏng, cháy, rắn độc cắn. Liều dùng khô từ 15 đến 30 g, tươi từ 60 đến 90 g. Dùng giã đắp ngoài thì tùy lượng.

Phân tích dược lý cho thấy thân và lá cây chứa oxalate calium, gôm. Lá và hoa chứa tricaffeoyl cyaniding 3,7,3’-triglucoside. Thuốc sắc và chiết xuất nước của lá và thân (cho thêm cồn rượu để khử đi chất lắng đọng) có tác dụng gây hưng phấn đối với ruột non của chuột hamster nuôi tách bầy. Chất chiết xuất này được dùng trong thí nghiệm dẫn lưu chi sau của chuột lớn cho thấy có tác dụng làm thư giãn mạch máu. Thuốc sắc bơm vào khoang bụng chuột nhắt với liều 1 g thuốc sống cho mỗi con, trong vòng 24 giờ khiến 2 con chết hoàn toàn. Nếu dùng riêng chất chiết xuất nước thì độc tính không rõ rệt.

Tiến sĩ Võ Văn Chi giới thiệu một số bài thuốc từ cây thài lài tía như sau:

Đái buốt, kiết lỵ

– Thài lài tía khô 30 g, mộc thông 20 g đem sắc lấy nước uống.

– Thài lài tía 30 g, mã đề 20 g đem sắc lấy nước uống.

Mụn nhọt sưng tấy

Thài lài tía, sống đời, mỗi vị 20-30g, giã tươi, thêm nước, vắt lấy nước cốt uống, bã đắp vào chỗ đau.

Cây Thài Lài Tía – Tradescantia Zebrina

Tên khác: Hồng Trai

Tên khoa học: Tradescantia Zebrina Hort. ex London (Zebrina pendula Schnizl.)

Mô tả: Cỏ mập bò, có thân phân nhánh và bén rễ ở các mấu. Lá mọc so le, có bẹ, phiến lá hình bầu dục, chóp nhọn, mặt trên màu lục, có sọc ở mép và ở giữa, lằn giữa và mặt dưới đỏ tía, bẹ có lông. Hoa nhỏ, xanh tía hay hồng, 1-2 cái ở chót nhánh, 2 lá bắc, cánh hoa dính nhau, 6 nhị bằng nhau. Quả nang nhỏ chứa nhiều hạt có áo hạt.

Bộ phận dùng: Toàn cây – Herba Tradescantiae Zebrinae.

Nơi sống và thu hái: Cây mọc ở chỗ ẩm trên núi đá, nơi có nhiều mùn. Cũng thường được trồng làm cây cảnh vì lá đẹp. Ðể làm thuốc, thu hái toàn cây quanh năm, dùng tươi hay phơi khô dùng dần.

Tính vị, tác dụng: Vị ngọt, tính hàn, hơi độc; có tác dụng thanh nhiệt giải độc, lợi niệu tiêu thũng, lương huyết, trừ ho.

Công dụng, chỉ định và phối hợp: Lá non có thể luộc làm rau ăn. Cây được dùng làm thuốc chữa kiết lỵ, đái buốt, táo bón. Liều dùng 30-40g cây khô sắc uống. Dùng ngoài lấy cây tươi giã đắp hàn vết thương, chữa tụ máu sưng tấy, mụn nhọt, chốc lở.

Ở Vân Nam (Trung Quốc) cây được dùng chữa thủy thũng, sỏi niệu đạo, viêm họng, viêm ruột ỉa chảy, ho, thổ huyết, mắt đỏ sưng đau, bỏng lửa, bạch đới, đái đục, bệnh lậu, lỵ, mụn nhọt độc, phong nhiệt đau đầu.

Đơn thuốc:

1. Ðái buốt, kiết lỵ: Thài lài tía 30g, Mộc thông hay Mã đề 20g, sắc uống.

2. Mụn nhọt sưng tấy: Thài lài tía, Sống đời, mỗi vị 20g-30g, giã tươi, thêm nước, vắt lấy nước cốt uống, bã đắp vào chỗ sưng.

Theo SKDS